Ο συνθέτης του μήνα -Ιανουάριος: Σταύρος Ξαρχάκος

Ο Σταύρος Ξαρχάκος (14 Μαρτίου 1939) είναι Έλληνας συνθέτης και πολιτικός. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες του έντεχνου και λαϊκού τραγουδιού.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και στο Julliard School of Music της Νέας Υόρκης.

Το έργο του περιλαμβάνει, εκτός από τα λαϊκά τραγούδια του και τους θρυλικούς κύκλους τραγουδιών, μουσική για θέατρο, Αρχαίο Δράμα, τηλεόραση, ντοκιμαντέρ, ορχηστρικά έργα, μπαλέτο, όπερες, κ.α. Εξέχουσα θέση όμως στο σύνολο του έργου του κατέχει η μουσική για κινηματογράφο.

Πρώτη του μεγάλη επιτυχία είναι η μουσική το 1963 για την κινηματογραφική ταινία “Κόκκινα Φανάρια” σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη. Τα τραγούδια “Άπονη ζωή”, “Φτωχολογιά”, τα ερμήνευσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, και “Το παράπονο” η Τζένη Καρέζη.

Με τον τίτλο «Κόκκινα Φανάρια» κυκλοφορεί και ο πρώτος του μεγάλος δίσκος, που εμπλουτίζεται με τις επιτυχίες «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή» και ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» με ερμηνεία από την Βίκυ Μοσχολιού (όλα σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου).

Η συνεργασία του από το 1965 και μετά με τον στιχουργό και ποιητή Νίκο Γκάτσο ήταν πολύ γόνιμη και δημιούργησε μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες όπως οι “Άσπρη Μέρα”, “Μάτια Βουρκωμένα”, “Στου Όθωνα τα χρόνια (Ένα μεσημέρι)”, “Με τι καρδιά τον κόσμο ν’ αρνηθώ” κ.ά.

Έγραψε το 1968 την μουσική για την ταινία “Κορίτσια στον ήλιο” σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη, σε σενάριο Ιάκωβου Καμπανέλλη και με πρωταγωνιστές τον Γιάννη Βόγλη και την Αν Λόμπεργκ. Κέρδισε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Υπέροχη η ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη στο τραγούδι “Ένα πρωινό (Άναμπελ)” σε στίχους Γιώργου Παπαστεφάνου.

Η συνεργασία του με τον Νίκο Γκάτσο συνεχίστηκε και την δεκαετία του ’70 με τραγούδια, που ερμήνευσε μεταξύ άλλων και ο Νίκος Ξυλούρης όπως τα “Ήτανε μια φορά”, “Γεια σου χαρά σου Βενετιά”, “Έβαλε ο Θεός σημάδι”, “Παραμύθι παραμύθι” κ.ά.

Μία από τις σπουδαιότερες δημιουργίες της δεκαετίας του 1980 ήταν η μουσική που έγραψε για την βραβευμένη ταινία “Το Ρεμπέτικο” (1983) σε σκηνοθεσία του Κώστα Φέρρη. Οι στίχοι των τραγουδιών ήταν του Νίκου Γκάτσου και τα τραγούδια ερμηνεύουν οι Τάκης Μπίνης, Νίκος Δημητράτος, Κώστας Τσίγγος και Σωτηρία Λεονάρδου.

Εξελέγη το 1986 δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Αθηναίων και ανέλαβε αντιδήμαρχος πολιτισμού. Την περίοδο 1989-1990 διετέλεσε βουλευτής.

Ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης το 1994 και την επόμενη χρονιά ανέλαβε καλλιτεχνικός διευθυντής στην «Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής» (KOEM).

Επανήλθε στην πολιτική το 2000 και εξελέγη ευρωβουλευτής.

Ενορχήστρωσε το 2006 τον δίσκο “Ερημιά” του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, με ερμηνευτές την Μαρία Φαραντούρη και τον Μανώλη Μητσιά.

Αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (2019)

Έχει συνεργαστεί με σπουδαίους στιχουργούς όπως οι Μάνος Ελευθερίου, Παύλος Μάτεσις, Βαγγέλης Γκούφας, Κώστας Κινδύνης, Ματθαίος Μουντές κ.ά καθώς και με μεγάλους ερμηνευτές όπως οι Νάνα Μούσχουρη, Μαρινέλλα, Γιώργος Νταλάρας, Δήμητρα Γαλάνη, Σταμάτης Κόκοτας, Γιάννης Πάριος, Αφροδίτη Μάνου κ.ά.

πηγή: www.culturenow.gr/